Internet Rzeczy – korzyści i zagrożenia

Internet Rzeczy (IR) to wszystkie urządzenia codziennego użytku włączone do sieci internetowej, zarządzane poprzez sieć, wymieniające dane i komunikujące się dzięki internetowi.

Internet rzeczy składa się z 4 podstawowych elementów:

• urządzeń, które generują dane analityczne oraz pozwalają na ich gromadzenie, przesyłanie i obróbkę,
• sieci komunikacyjnej łączącej urządzenia (Internetu),
• systemów informatycznych przystosowanych do gromadzenia napływających danych,
• systemowych rozwiązań analitycznych przetwarzających dane i pozwalających na ich podstawie dokonywać odpowiednich działań.

Internet Rzeczy jest zastosowaniem rozwijanych koncepcji technologii Komunikacji Międzymaszynowej (M2M – Machine to Machine), w ramach której wiele urządzeń przystosowanych do zbierania i wymiany danych połączonych jest ze sobą za pomocą sieci informatycznej, świadcząc usługi na rzecz właściciela urządzenia, bez jego ingerencji i udziału w procesie wymiany informacji.

Inteligentne rzeczy mogą informować o swojej kondycji lub być monitorowane z zewnątrz, mogą zbierać dane i dokonywać ich analizy wpływając na jakość swego działania, mogą rozpoznawać swoje potrzeby i dokonywać autonaprawy.

Szanse

Wykorzystanie IR może być niezwykle szerokie. Rozwiązania tego typu mogą znaleźć wiele zastosowań, wśród wymienianych obecnie najczęściej znajdujemy systemy tzw. inteligentnych miast i domów (np. kontrola zawartości lodówki – monitoring stanu zapasów czy terminów przydatności do spożycia produktów spożywczych), inteligentnych systemów pomiarowych i zagrożeń środowiskowych, inteligentnych systemów ochrony zdrowia (monitorowanie parametrów stanu zdrowia pacjentów), systemy lokalizacji osób i mienia.

Do sektorów i branż, w których internet rzeczy może w przyszłości odnotować największy rozwój i przynieść adekwatne korzyści finansowe zalicza się obecnie: producentów części zamiennych do urządzeń monitorowanych pod kątem zmęczenia materiału i możliwości wystąpienia awarii, ochronę zdrowia, dziedziny związane z rozwojem inteligentnych miast – domowe systemy bezpieczeństwa i systemy energetyczne.

Wśród innych branż (produktów i usług), które mogą rozwijać się z zastosowaniem IR znaleźć można handel, motoryzację, sport, turystykę, kulturę – wyświetlające się na urządzeniach mobilnych informacje dotyczące usług hotelowych, eksponatów muzealnych, produktów oglądanych na półkach sklepowych stanowią bardzo szeroki zakres możliwości rozwoju.

Korzyści płynące z zastosowania rozwiązań IR mogą odczuć firmy operujące zarówno w sektorze prywatnym i publicznym – są one związane z lepszą alokacją kapitału, spadkiem kosztów, wzrostem produktywności.

Szacuje się, że do 2026 roku rynek IR wart będzie od 4. do nawet 10. bilionów dolarów.

Z punktu widzenia użytkownika IR może zwiększyć bezpieczeństwo w sferze zdrowia i finansów, wdrażać rozwiązania powodujące oszczędności, pomóc lepiej wykorzystać czas, podnieść jakość życia.

Zagrożenia

Istnieją jednak obiekcje co do możliwości zastosowania skutecznych systemów zabezpieczeń przetwarzanych w ten sposób danych. Duża liczba modeli urządzeń zaangażowanych w systemie nie jest bowiem wystarczająco przygotowana technologicznie – brak odpowiednich mocy obliczeniowych procesora czy odpowiednio pojemnej pamięci wyklucza np. skuteczne szyfrowanie czy przechowywanie danych bez możliwości dostępu innych nieautoryzowanych użytkowników czy urządzeń.

Na niedostateczny stopień zabezpieczenia wpływa także brak odpowiednich i regularnie przeprowadzanych aktualizacji oprogramowania.

Ochrona prywatności

Dane przesyłane przez IR mogą być szczególnie newralgiczne – dostarczają bowiem wielu informacji dotyczących właściciela urządzenia, które mogą zostać wykorzystane niewłaściwie – informacje dotyczące upodobań, nawyków czy przyzwyczajeń domowników gromadzone przez tzw. inteligentne domy mogą być wykorzystane w celach marketingowych bądź nawet przestępczych.

Ochrona danych osobowych

Kolejnym aspektem związanym z IR jest ochrona danych osobowych. Niektóre urządzenia wymagają podania tego typu informacji aby w pełni można było korzystać z możliwości danego urządzenia. Informacje takie przesyłane są do producenta, który w ten sposób staje się ich administratorem, co nakłada na niego obowiązek odpowiedniego ich zabezpieczenia. Wykorzystanie takich informacji może wiązać się z możliwością kierowaniem odpowiednio sprofilowanych reklam, na co zawsze użytkownik musi wyrazić zgodę. Sama sprzedaż urządzenia nie jest tożsama z uzyskaniem takiej zgody.

Zabezpieczenia

W sytuacjach gdzie nie jest możliwe zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa na poziomie urządzenia należy rozważyć możliwość budowy systemów pośrednich, dzięki którym informacje będą optymalnie zabezpieczane zanim przekazane zostaną do sieć IR.

Należy zdawać sobie sprawę z tego, iż warunkiem wstępnym jakiegokolwiek bezpieczeństwa jest odpowiednia konfiguracja urządzeń – ustawienie twardych haseł i loginów oraz ewentualne stosowanie kluczy szyfrujących (jeśli urządzenie posiada takie możliwości). Świadomość i ostrożność użytkowników ma tutaj niebagatelne znaczenie.

Oczywiście, jak zostało wspomniane, na administratorach zarządzających bazą danych ciąży obowiązek odpowiedniego zabezpieczenia zasobów przed nieautoryzowanym dostępem i ewentualnym wyciekiem informacji – kluczowe stają się jednak także odpowiednie regulacje prawne nakładające na administratorów stosowne obowiązki, jak również kary w przypadku nie zastosowania się do wiążących przepisów.

Pavel Kroupka